فهرست
فهرست
در سال‌های اخیر با وجود رونق‌گرفتن تجارت الکترونیک، هنوز هم بسیاری از رهبران کسب و کارها مطمئن نیستند که آیا این برای مدل کسب و کار آن‌ها مناسب است. در این مواقع باید با بررسی کامل مشتریان هر کسب و کار، نوع محصول و خدمات و موارد موردنیاز باید اطمینان پیدا کنید که این نوع مدل کسب و کار برای شما مفید است.
من محمدهادی هژبریان، متخصص راه‌اندازی و توسعه کسب و کارهای کوچک و بزرگ در این مقاله ابتدا مدل کسب و کار تجارت الکترونیک را معرفی کرده و سپس انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک را بررسی می‌کنم. تا پایان همراه من باشید.
در همه کسب و کارها به‌ویژه آن‌هایی که به‌تازگی شروع کردند، آشنایی با ماهیت مدل کسب و کار در تجارت الکترونیک و نحوه عملکرد آن‌ها بسیار مهم بوده و اهمیت دارد. درک این مورد به تصمیم‌گیری بهتر برای موضوعات اساسی کسب و کار کمک می‌کند. تجارت الکترونیک یا همان ای کامرس (eCommerce) یک مدل کسب و کار است که به آن‌ها و مصرف‌کنندگان امکان خرید یا فروش آنلاین را می‌دهد. تجارت الکترونیک در انواع مختلف بخش‌های بازار عمل می‌کند و می‌تواند از طریق رایانه‌ها، تبلت‌ها، گوشی‌های هوشمند و سایر دستگاه‌های هوشمند انجام شود. تقریباً هر محصول و خدمات قابل تصوری از طریق معاملات تجارت الکترونیکی از جمله کتاب، موسیقی، بلیت هواپیما و خدمات مالی؛ مانند سرمایه‌گذاری سهام و بانکداری آنلاین در دسترس است.
حقیقت این است که تجارت الکترونیک آینده هر مدل تجاری است. آشنایی با انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک و بهترین مدل برای کسب‌وکارتان، به شما در رشد و پیشی‌گرفتن از رقبا کمک می‌کند. در ادامه این مدل را معرفی می‌کنم.
در بین انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک، شش مدل از رایج‌ترین مدل‌های تجارت الکترونیک هستند.
کسب و کار به مصرف‌کننده یک مدل کسب و کار تجارت الکترونیک است که در آن کسب و کارها مستقیماً با مشتریان و مصرف‌کنندگان در ارتباط بوده و به آن‌ها می‌فروشند. هیچ شخص ثالث و واسطه‌ای مانند عمده‌فروشان، درگیر نیست. یک مثال از کسب‌وکارهای B2C شرکت آمازون و نمونه ایرانی آن دیجیکالا است.
در این مدل سفر خریدار کوتاه و ساده بوده و مصرف‌کننده پس از آگاهی از نیاز خود، گزینه‌های موجود را در نظر می‌گیرد و اقدام به خرید می‌کند. مدل‌های کسب‌وکار B2C ممکن است ساده‌ترین مدل‌ها برای فعالیت در فضای تجارت الکترونیک باشند.
برندهای تجارت الکترونیک B2C از روش‌های مختلفی در دنیای آنلاین با مشتریان خود ارتباط برقرار می‌کنند. ازآنجایی‌که این مدل به طور یکپارچه با بازارهای دیجیتال سازگار است، بسیاری از برندهای B2C در خط مقدم فناوری‌ها و روندهای تجارت الکترونیک هستند. آن‌ها از طریق فروش رسانه‌های اجتماعی، تجربه‌های تجارت الکترونیک شخصی، برنامه‌های موبایلی که فضاهای دیجیتال و فیزیکی را پل می‌کنند و موارد دیگر، مخاطبان را جذب می‌کنند و فروش را افزایش می‌دهند.
در مدل B2B، کسب‌وکارها به مشاغل دیگر می‌فروشند. خریدار یک کارمند (یا کل بخش) است که یک محصول یا خدمات را از طرف شرکت خود خریداری می‌کند. خرده‌فروشان، تولیدکنندگان و آژانس‌ها همگی نمونه‌هایی از شرکت‌های B2B هستند.
هدف کسب‌وکارهای B2B ایجاد روابط از طریق فرایند بازاریابی و فروش است که پیچیده‌تر از بسیاری از B2Cها است. قیف فروش B2B معمولاً شامل مراحل آگاهی، علاقه، ارزیابی، تعامل و خرید است.
این پیچیدگی بیشتر به این دلیل است که رشد تجارت الکترونیک B2B کندتر از تجارت الکترونیک B2C بوده و چرخه‌های خرید B2B اغلب نیاز به پرورش بیشتری دارند. در این مدل تجارت الکترونیک مدل‌های قیمت‌گذاری گاهی پیچیده‌تر هستند.
فروشندگان B2B با استفاده از استراتژی‌های محتوای قوی که مطالعات موردی، محتوای رهبری فکری، فایل‌های PDF و موارد دیگر را به مخاطبان هدف در هر مرحله از قیف ارائه می‌دهد، به خریداران آنلاین دسترسی پیدا می‌کنند. استراتژی‌های بازاریابی مبتنی بر حساب (ABM) در محیط تجارت الکترونیک B2B ظهور کرده و رشد کرده‌اند تا به این برندها کمک کنند تا به طور مؤثر به مخاطبان دسترسی پیدا کنند.
در مدل‌های کسب و کار C2B، مصرف‌کنندگان ارزش ایجاد می‌کنند و کسب و کارها از این ارزش سود می‌برند. ملموس‌ترین مثال این مدل، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و سایت‌های ارائه‌دهنده خدمات آن هستند. یک فرد عادی در یک سایت مرجع خانه و اقامتگاه خود را ثبت می‌کند. وبسایت مرجع یه واسطه بین مشتری درخواست‌کننده اقامتگاه و فرد دارنده اقامتگاه است. در بین کسب‌وکارهای ایرانی مجموعه اطاقک از مدل C2B است.
اغلب این مدل تجارت الکترونیک از واسطه‌ای برای برقراری ارتباط با مخاطبان آنلاین استفاده می‌کند. پلتفرم‌های بررسی آنلاین نیز به‌عنوان تجارت الکترونیک C2B به‌حساب می‌آیند؛ چرا که هم داده‌هایی را برای استفاده کسب‌وکارها ارائه می‌کنند و هم بازخوردی را در مورد اینکه چگونه کسب‌وکار می‌تواند بهبود یابد.
یکی دیگر از انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک، مدل مصرف‌کننده به مصرف‌کننده (consumer-to-consumer) است. تجارت C2C بین دو مصرف‌کننده است و یک شرکت ثالث امکان خریدوفروش بین این دو را فراهم می‌کند. مصرف‌کنندگان اقلامی را برای فروش به اشتراک خواهند گذاشت. سپس سایر مشتریان می‌توانند از طریق وبسایت واسطه، تصمیم بگیرند که چه چیزی را می‌خواهند بخرند و با فروشنده تماس بگیرند. وبسایت دیوار از این مدل تجارت الکترونیک استفاده می‌کند.
پلتفرم‌های C2C هم برای خریداران و هم برای فروشندگان راحت هستند و پلتفرم‌ها سهم خود را با گرفتن مبلغ کمی برای هر تراکنش به دست می‌آورند؛ مانند کارمزد فروشنده برای فهرست اقلام.
تجارت به دولت یک مدل تجاری پیچیده است که در آن دولت محصولات، خدمات یا اطلاعات را از شرکت‌ها خریداری می‌کند. این ممکن است شبیه یک شرکت مخابراتی یا تجارت مهندسی باشد که خدمات خود را به یک سازمان دولتی ارائه می‌دهد.
این مدل تجارت کمی متفاوت از سایر مدل‌های کسب‌وکار عمل می‌کند. در بیشتر موارد، دولت برای خرید مستقیماً به وبسایت تجارت الکترونیک مراجعه نمی‌کند. در عوض، یک آژانس دولتی که به دنبال یک محصول یا خدمات است، درخواست اطلاعات (RFI) و درخواست پیشنهاد (RFP) را ارائه می‌کند تا کسب‌وکارهای مرتبط بتوانند آنچه را که ارائه می‌دهند به اشتراک بگذارند. سپس دولت تصمیم خواهد گرفت که با کدام شرکت کار کند. B2G با قوانین، مقررات و اسناد زیادی برای کنترل معاملات و روابط تجاری ارائه می‌شود.
مدل‌های قبلی از رایج‌ترین انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک بودند. سایر مدل‌های کسب‌وکار نیز در حال انتقال به فضاهای تجارت الکترونیک هستند.
در مدل کسب و کار B2B2C، شرکت‌ها با شرکت‌های دیگر برای رسیدن به مشتریان جدید همکاری می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، اگر در حال ایجاد یک محصول جدید هستید، ممکن است برای استفاده از خدماتی مانند وبسایت تجارت الکترونیک، با کسب‌وکار دیگری همکاری کنید. هم شما و هم آن تجارت دیگر می‌توانید پایگاه مشتریان مربوط به خود را افزایش دهید.
تجارت الکترونیک B2B2C از کمپین‌های بازاریابی در پلتفرم‌های دیجیتال مختلف برای دستیابی به مخاطبان خود، درست مانند کسب‌وکارهای B2C، استفاده می‌کند. این مدل مقیاس‌پذیر و انعطاف‌پذیر است.
مدل‌های G2B سازمان‌های دولتی هستند که خدماتی را به مشاغل ارائه می‌دهند. این ممکن است؛ مانند مجوزهای تجاری، فرم‌های الکترونیکی یا ثبت‌نام آنلاین یک استارتاپ باشد. کسب و کارها به‌عنوان مشتری در چرخه‌های خرید G2B عمل می‌کنند. وظیفه دولت ارائه خدمات و اطلاعات دیجیتال ارزشمند و راحت است.
به طور معمول، از پورتال‌های دولتی دیجیتال برای اجرای این مدل از انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک استفاده می‌شود. دولت خدمات تجاری مفیدی را ارائه می‌دهد که شرکت‌ها می‌توانند به‌صورت آنلاین از آن‌ها استفاده کنند. از مجوزهای تجاری گرفته تا قراردادهای دولتی و مالیات، سازمان‌های دولتی به دنبال این هستند که فرایندها را به‌صورت آنلاین در اختیار مخاطبان تجاری خود قرار دهند.
در مدل دولت به مصرف‌کننده، دولت به مصرف‌کنندگان می‌فروشد. این تنظیم رابطه بین مدیریت دولتی و مردم را توصیف می‌کند. به‌عنوان‌مثال، مصرف‌کننده ممکن است به اسناد رسمی یا صرفاً اطلاعاتی از دولت نیاز داشته باشد.
با تجارت الکترونیک G2C، تمام ارتباطات و تراکنش‌ها به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. مشابه مدل‌های G2B، دولت وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های الکترونیکی فدرال و منطقه‌ای را فراهم می‌کند که در آن مصرف‌کنندگان می‌توانند پرداخت کنند، به اطلاعات مفید دسترسی داشته باشند و منابع را بیابند.
در بین انواع مدل های کسب و کار در تجارت الکترونیک، B2C یک مدل تجاری بسیار موفق برای تجارت الکترونیک است؛ زیرا فرایند فروش سنتی بدون مزاحمت بوده و چرخه کوتاه خرید به‌راحتی به محیط‌های دیجیتال منتقل شده است. همچنین رایج‌ترین مدل تجارت الکترونیک است. با این حال، تقریباً هر مدل کسب‌وکار اساسی را می‌توان برای کارکرد مناسب برای تجارت الکترونیک تطبیق داد.
هر مدل کسب‌وکاری می‌تواند در تجارت الکترونیک بهترین باشد؛ چرا که تجارت الکترونیک آینده است. برای انتخاب بهترین مدل رقبای خود را بررسی کنید و تغییرات لازم را ایجاد کنید تا در تجارت الکترونیک به موفقیت برسید.
من محمدهادی هژبریان مربی کسب و کار، می‌توانم به شما کمک کنم تا بهترین مدل تجارت الکترونیک را انتخاب کنید و همه مراحل آن را تا سوددهی با موفقیت طی کنید. برای دریافت مشاوره رایگان، با من تماس بگیرید.
عنوان مقاله:
انواع مدل‌های کسب و کار در تجارت الکترونیک: بررسی کامل و نکات کلیدی برای موفقیت
مقدمه:
دنیای تجارت الکترونیک به سرعت در حال رشد است و روز به روز مدل‌های متنوع‌تری برای انجام کسب و کار آنلاین ایجاد می‌شوند. انتخاب مدل کسب و کار مناسب، یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که هر کسب و کار باید اتخاذ کند. در این مقاله، انواع مدل‌های کسب و کار در تجارت الکترونیک را بررسی می‌کنیم و راهنمایی‌های جامعی برای انتخاب بهترین گزینه ارائه می‌دهیم، که به شما در ایجاد یک تجارت پایدار و پررونق کمک خواهد کرد.
B2B (کسب و کار به کسب و کار):
در این مدل، کسب و کارها کالا یا خدمات خود را به سایر کسب و کارها می‌فروشند. شرکت‌هایی که ابزار یا نرم‌افزارهایی برای شرکت‌های دیگر ارائه می‌دهند، از این مدل استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، خدمات SaaS مانند Salesforce یا HubSpot از مدل B2B بهره می‌برند.
B2C (کسب و کار به مصرف‌کننده):
این مدل یکی از رایج‌ترین‌ها در تجارت الکترونیک است و شامل فروش مستقیم محصولات یا خدمات به مشتریان نهایی می‌شود. فروشگاه‌های آنلاین مانند Amazon یا فروشگاه‌های مدرن ایرانی به خوبی این مدل را پیاده کرده‌اند.
اگر به دنبال راه‌اندازی یک کسب و کار کوچک و پیاده‌سازی مدل‌های این‌چنین هستید، مطالعه مقاله «بازاریابی کسب و کارهای کوچک چیست؟» برایتان مفید خواهد بود.
C2C (مصرف‌کننده به مصرف‌کننده):
در این مدل، مصرف‌کنندگان با استفاده از بسترهایی مانند وبسایت حراج یا پلتفرم‌های فروشگاه اجتماعی، کالا یا خدمات خود را به سایر مصرف‌کنندگان می‌فروشند. نمونه‌های معروف این مدل شامل eBay یا برنامه‌های ایرانی مانند دیوار و شیپور است.
C2B (مصرف‌کننده به کسب و کار):
در این مدل، مصرف‌کنندگان ایده یا خدماتی را مستقیماً به کسب و کارها ارائه می‌دهند. فرآیندهایی مانند فروش محتوا و ایده‌های تبلیغاتی معمولاً در این چارچوب قرار می‌گیرند.
مدل اشتراکی (Subscription Model):
بسیاری از کسب و کارهای مدرن از مدل اشتراکی برای درآمد مداوم و پایدار استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، نتفلیکس و اسپاتیفای نمونه‌های بی‌نظیری از این نوع مدل هستند.
اگر در نظر دارید خدمات یا محصولات ماندگاری ایجاد کنید، مطالعه مقاله «MVP حداقل محصول قابل عرضه» می‌تواند مسیر ارزشمندی برای شروع باشد.
دسترسی بیشتر به مشتریان:
تجارت الکترونیک این امکان را برای کسب و کارها فراهم می‌کند که بدون محدودیت فیزیکی به مشتریان سراسر جهان دسترسی پیدا کنند.
کاهش هزینه‌های عملیاتی:
در مقایسه با فروشگاه‌های سنتی، مدل‌های تجارت الکترونیک معمولاً به هزینه کمتری نیاز دارند.
افزایش انعطاف‌پذیری:
شما می‌توانید استراتژی‌های خود را به سرعت بازبینی و با تغییر شرایط تطبیق دهید.
داده‌های بهتر برای تصمیم‌گیری:
تجارت الکترونیک به شما امکان می‌دهد تا اطلاعات و تحلیل‌های دقیق‌تری از رفتار مشتریان خود داشته باشید و براساس آن تصمیم‌گیری کنید.
انتخاب مدل مناسب کسب و کار به فاکتورهایی مانند نوع محصول شما، بازار هدف و بودجه بستگی دارد. برای این تصمیم‌گیری، حتماً تمامی مراحل را با برنامه‌ریزی انجام دهید. مقاله «بیزینس پلن چیست؟» می‌تواند به شما کمک کند تا یک طرح جامع برای تحقق اهداف خود طراحی کنید.
همچنین در صورتی که به دنبال شروع مسیرهای مشخص در تجارت هستید، مقاله «چگونه کسب و کار راه بیندازیم؟» می‌تواند به شما ایده‌های جالبی پیشنهاد دهد.
یکی از ویژگی‌های تجارت الکترونیک این است که امکان فعالیت در آن برای همه افراد وجود دارد. در حال حاضر، بسیاری از بانوان کارآفرین با استفاده از مدل‌های تجارت آنلاین وارد عرصه کسب و کار شده‌اند و ارزش‌های شگفت‌انگیزی ایجاد کرده‌اند. برای الهام گرفتن از فعالیت بانوان کارآفرین، مطالعه مقاله «بانوان پر درآمد (معرفی ده شغل برتر برای بانوان)» می‌تواند مفید باشد.
“Shopify’s Guide to Ecommerce Business Models”
این منبع جامع از Shopify اطلاعاتی عمیق در مورد انتخاب مناسب‌ترین مدل تجارت الکترونیک ارائه می‌دهد.
“The Definitive Guide to Building an Online Business” از HubSpot
مقاله‌ای بی‌نظیر درباره شروع و توسعه کسب و کار آنلاین. مطالعه مقاله.
“Why Choosing the Right Business Model Matters” از Forbes
مقاله‌ای آموزنده از Forbes که اهمیت انتخاب مدل درست در تجارت آنلاین را بررسی می‌کند. مشاهده لینک.
انتخاب مدل درست می‌تواند مسیر موفقیت کسب و کار شما را تعیین کند. با بررسی دقیق مدل‌های معرفی‌شده در این مقاله، می‌توانید بهترین گزینه را برای تجارت الکترونیک خود انتخاب کنید. همچنین برای موفقیت بیشتر، مطالعه مقالات مرتبط دیگر سایت مانند «اصول بازاریابی و فروش موفق (حضوری و تلفنی)» ایده‌های ارزشمندی به شما ارائه خواهد کرد.
آیا آماده‌اید تجارت الکترونیکی خود را به گام‌های بعدی هدایت کنید؟ با ما همراه شوید و مسیر رشد خود را روشن کنید!
در آکادمی ما، دکتر محمد هادی هژبریان، متخصص توسعه کسب‌وکار، راهنمای شماست. از شروع تا توسعه، در حوزه‌های رهبری، مدیریت مالی، منابع انسانی، برندسازی و فروش همراهتان هستیم. ما امکان تجربه ی همکاری با شرکت‌های معتبر در حوزه هایی مختلف و گسترده را داشته ایم. به عنوان اولین مرکز مجوزدار کوچینگ از وزارت صمت، با رویکردهای نوآورانه و سفارشی، به دنبال رشد پایدار شما هستیم. آینده کسب‌وکارتان را با ما بسازید و در بازار رقابتی امروز پیشتاز باشید.
